Ankara İstiklâl Mahkemesi Zabıtları 1926
Belgenin Özeti:
Bu belge, **Ahmed Nedim** tarafından hazırlanan **"Ankara İstiklâl Mahkemesi Zabıtları 1926"** başlıklı kitabın giriş, takdim, içindekiler ve ilk bölümünden oluşmaktadır.
**Genel İçerik ve Amaç:**
* Kitap, "Belgelerle İstiklâl Mahkemeleri: 1" dizisinin ilk cildi olup, 1926 yılındaki Ankara İstiklâl Mahkemesi'nin zabıtlarını (tutanaklarını) içermektedir.
* Hazırlayan Ahmed Nedim, kitabı başta 'Şapka Maznunları' olmak üzere İstiklâl Mahkemeleri'nin bütün mazlumlarına ithaf etmiştir.
* Yayıncının Notu'nda, İstiklâl Mahkemeleri'nin orijinal belgelerinin bir bölümünün kamuoyuna sunulduğu ve bu mahkemelerin icraatlarının tüm aydınların vicdan ve namus borcu olduğu vurgulanmaktadır.
* Hasan Mezarcı'nın yazdığı Takdim bölümünde, rejimin temellerinde kan, zulüm ve ihanet olduğu iddia edilmekte, İstiklâl Mahkemeleri'nin bu zulmün belgeleri olduğu belirtilmektedir. Ayrıca İskilipli Atıf Hoca ve Said-i Nursi gibi isimlerin dosyalarının meclis gündemine taşındığı ifade edilmektedir.
**İçindekiler Bölümünden Ana Başlıklar:**
* **Giriş:** Büyük Millet Meclisi Hükümeti Döneminde İstiklâl Mahkemeleri ve Ankara İstiklâl Mahkemesi (1920-1923)
* I. Büyük Millet Meclisi ve İstiklâl Mahkemeleri'nin Kuruluşu
* II. Birinci Dönem İstiklâl Mahkemeleri'nin Çalışmaları (Ankara, Eskişehir, Konya, Isparta, Sivas, Kastamonu, Pozantı, Diyarbekir Mahkemeleri'nin faaliyetleri ve verdikleri cezalar özetlenmiştir.)
* III. Birinci Dönem Ankara İstiklâl Mahkemesi (Çerkez Ethem, Damat Ferid Paşa ve Yeşil Ordu/Komünist Partisi sanıkları gibi siyasi davalar ele alınmıştır.)
* IV. Başkumandanlık Kanunu ve İkinci Dönem İstiklâl Mahkemeleri (Mahkemelerin yeniden kuruluşu, yetkilerinin genişletilmesi ve Ankara, Konya, Kastamonu, Samsun/Amasya ve Yozgat İstiklâl Mahkemeleri'nin faaliyetleri özetlenmiştir.)
* **I. Bölüm:** Ankara İstiklâl Mahkemesi Zabıtları (Günümüz Diliyle ve Dipnotlarıyla)
* Tutuklama ve Muhakeme Kararları
* Sanıkların Muhakemeleri (Giresun, Erzurum, Uşak Davası sanıklarının listeleri yer almaktadır.)
* **II. Bölüm:** İstiklâl Mahkemeleri İle İlgili Belgeler ve Ekler (Kanunlar ve belgeler listelenmiştir: Hıyânet-i Vataniyye Kanunu, Firâriler Hakkında Kânun, İstikâl Mehâkimi Kanunu, Şapka İktisâsı Hakkında Kânun vb.)
* **III. Bölüm:** Metinler (Osmanlıca)
**I. Bölüm Başlangıcı ve Tutuklama Kararları:**
* I. Bölüm, 1925 yılında kabul edilen "Şapka İktisâsı Hakkında Kanun"a muhalefetten Sivas, Kayseri, Erzurum, Maraş ve Giresun illerinde çıkan isyanlarla ilgili sanıklara ait Ankara İstiklâl Mahkemesi zabıtlarıdır.
* **24 Ekim 1925 tarihli Karar:** Operatör Binbaşı Hacı Receb Beyoğlu Yusuf Kemâl'in hükümet icraatları aleyhinde beyanatta bulunmak suçundan tutuklu olarak yargılanmasına karar verilmiştir.
* **10 Kasım 1925 tarihli Zeyl-i Karar:** Saatçi Süleyman Sâmi ve arkadaşları (Mustafa, Muhlis, Ahmed, Muhammed Sâlih) hakkında cumhurbaşkanı ve hükümet aleyhine halkı isyana teşvik suçundan tutuklu yargılama kararı alınmıştır. Saatçi Hâlid Efendi ise bu aşamada tutuksuz yargılanmaya devam etmiştir.
* **İkinci Zeyl-i Karar (Tarihsiz):** Saatçi Süleyman ve arkadaşlarının muhakemesi sırasında ortaya çıkan yeni deliller ve ihbarlar nedeniyle, daha önce tutuksuz olan Uşaklı Saatçi Hâlid Efendi'nin de tutuklu olarak yargılanmasına karar verilmiştir.