İhtilâller ve Darbeler Tarihi
"İhtilâller ve Darbeler Tarihi" adlı kitap özeti, Antik Yunan, İran ve Roma'daki ilk ihtilal ve darbe örneklerini ele almaktadır.
**Eski Yunan, İran ve Roma'da İhtilal ve Darbeler:**
* **Pzistrat (Yunanistan):** Tarihteki ilk ihtilalci ve hükümet darbelerinin öncüsü olarak anılır. M.Ö. 560'da, kişisel hırs uğruna halkı istismar ederek ve demagojiyi kullanarak darbe yoluyla iktidara ve diktatörlüğe geçişin ilk örneklerinden birini vermiştir. Silahlı sivillerle ilk darbeyi yapan odur ve Mussolini ile Hitler'in ustası sayılır. İlk darbesinden sonra devrilmiş, ancak daha sonra ikinci ve on iki yıl sürgünden sonra üçüncü darbesiyle iktidarı ele geçirmiştir. İktidara gelince borçları affetmiş ve toprak dağıtımı yapmıştır.
* **Daryüs (İran):** Şark usulü hükümet darbelerinin ilk örneği Daryüs'ün tahta çıkışıyla görülür. Bu darbeler kanlıdır, sadece baştaki müstebiti devirir ancak düzeni korur ve halkın katılımı olmadan saray mensupları arasında gerçekleşir. Keyhusrev'den sonra tahta geçen deli Keykâvus'un deliliği, Mısır seferinde iyice ortaya çıkmıştır. Keykâvus'un öldürdüğü kardeşi Bardiya'nın döndüğü haberiyle darbe başlar. Başkâhin, Bardiya'ya benzeyen kardeşini kullanarak halkın inancını istismar eder. Asil Odhan Bey'in kızı Fadime, sahte Bardiya'nın kulaklarının kesik olduğunu ortaya çıkarır. Genç Daryüs, Odhan Bey ve diğer beş asille komplo kurar. Bu sırada Perihap, halka gerçekleri itiraf ederek kaleden atlar. Daryüs ve arkadaşları saraya girer, kâhin kardeşleri öldürür. Daryüs tahta geçer ve ayaklanmaları hunharca bastırır, ancak imparatorluğun temeli zayıf kalır.
* **Spartaküs (Roma):** Roma'da kölelerin kurtarıcısı olarak anılan büyük bir ihtilalcidir. M.Ö. 73'te Kapu'daki gladyatör okulundan 73 arkadaşıyla kaçarak isyan bayrağını çeker ve Vezüv Dağı eteklerinde karargâh kurar. Köleler için özgür bir düzen kurmayı amaçlar. Roma ordularını art arda yener. Komutanlarının baskısıyla esir Romalı savaşçıları gladyatör gibi birbirleriyle çarpıştırır. Köleleri Roma boyunduruğundan kurtarma savaşını ilan eder ve kısa sürede ordusu 40.000 kişiye ulaşır. Ancak köleler arasındaki birlik zordur ve bazıları yağmacılığa başlar. M.Ö. 71'de Roma tümenleri tarafından yenilgiye uğratılır ve cesedi dahi bulunamaz. Yedi binden fazla Spartaküsçü çarmıha gerilerek öldürülür.
* **Katilina (Roma):** Spartaküs'ten sadece sekiz yıl sonra Roma'da çıkan tehlikeli bir darbe hareketinin lideridir. Silla okulunda yetişmiş, ahlaki bağları olmayan ve zengin düşmanlığı yapan biridir. Lüks düşkünü olması nedeniyle borca batmış ve siyasi hayatını düzeltmek için halkın haklarının koruyucusu rolüne bürünmüştür. Bütün borçların affedilmesini ve toprakların bölüşülmesini istemiştir. Roma'nın aşağı tabakası, sefil halkı ve dejenere asil gençleri onun müttefikleri olmuştur. M.Ö. 64'te harekete geçmeye karar verir. Konsüllük seçimini rakibi Çiçeron kazanır. Katilina, Çiçeron'a suikast düzenlemeye çalışır ancak ihanete uğrar. Çiçeron'un Senato'daki hitabeti sonucu Katilina "Halk düşmanı" ilan edilir ve Roma'yı terk etmek zorunda kalır. M.Ö. 62'de Pistuva'da mertçe dövüşerek ölür.
* **Sezar (Roma):** Roma'nın en tehlikeli ve zeki darbecilerinden biridir. Zengin ve asil bir aileden gelir. Gençliğinde israfçı ve kadın düşkünü olarak tanınır. Ancak insan tabiatını iyi tanıyan bir demagogdur ve borçlarını bile hesaplı bir şekilde kullanır. Roma halkını bedava buğday, ziyafetler ve eğlencelerle etkileyerek kendine bağlar. "Ya hep, ya hiç" prensibini benimser. M.Ö. 59'da konsül seçildikten sonra Gol valiliğine aday olur ve ordu kurmak için Roma'dan uzaklaşır. Gol'ü fetheder ve elde ettiği servetle adam satın alır. M.Ö. 50'de, Senato'nun askerlerini terhis etme isteğini reddederek Rubikon Nehri'ni geçerken "Zarlar atılmıştır" sözüyle meşhur darbesini başlatır. İki ay içinde bütün İtalya'nın efendisi olurken, Pompe Yunanistan'a kaçar. Bu olay dört yıl sürecek bir iç savaşa yol açar. Sezar, cumhuriyetten imparatorluğa geçişi zorlayarak gerçekleştirir, ancak tarihçi Jean Cousin'e göre bir fikrin değil, kişisel hırsın ürünüdür.