Safsata Kılavuzu
**Alev Alatlı - Safsata Kılavuzu** adlı bu e-kitap, düşünme ve akıl yürütmedeki hataları, yani "safsataları" incelemektedir. Kitap, yazar Alev Alatlı'nın internette kurduğu tartışma grubundaki (alevalatli@egroups.com) katılımcıların ortak çabalarıyla hazırlanmıştır. Düşünmenin yanlış akıl yürütmelerle ortaya konmasındaki hatalara odaklanmakta ve ağırlıklı olarak **Serbest Safsatalar (Informal Fallacies)** alt başlıklar halinde incelenmektedir.
**Ana Fikirler ve İçerik:**
* **Amaç:** İletişim ortamlarında, özellikle sanal ortamda ve tartışmalarda verimsizliğe yol açan hatalı akıl yürütmeleri (safsataları) tanımak ve bunlardan korunmak.
* **Hazırlık Süreci:** Kitabın hazırlanma süreci, e-posta grubundaki tartışmaların verimsizleşmesi üzerine Alev Alatlı'nın "eksikli ve mahzun" mektubuyla başlamış, ardından grup üyeleri safsataları Türkçeye çevirerek ve güncel örnekler ekleyerek projeyi geliştirmiştir. Mehmet Sayım Karacan koordinatörlük yapmıştır.
* **Temel Kavramlar:** Mantık, önerme, argüman, öncül, çıkarım, sonuç, çıkarsama (tümdengelimsel ve tümevarımsal), geçerlilik/geçersizlik ve yargı gibi temel mantık kavramları açıklanmıştır.
* **Safsata Tanımı:** Safsata, kusurlu akıl yürütme, hatalı çıkarımlar sonucu ortaya çıkan boş, temelsiz, asılsız sözler olarak tanımlanır. Safsatalar, **Biçimsel (Formal)** ve **Serbest (Informal)** olmak üzere ikiye ayrılır.
* **Biçimsel Safsatalar:** Argümanın yapısından kaynaklanan, teknik olarak geçersiz kılan hatalardır (Sonucun öncülleri izlememesi).
* **Serbest Safsatalar:** Argümanın anlamı ile uğraşan, dildeki belirsizlik, kelime veya gramer hatası, konu dışına çıkma gibi kusurlardan kaynaklanan hatalardır. Kitapta günlük hayatta yaygın olarak karşılaşılan 50 Serbest Safsata türü listelenmiştir.
**İncelenen Bazı Serbest Safsata Türleri:**
* **Belirsizlik Safsataları (Cinaslı, Çok Anlamlılık, Vurgulama):** Türkçe'yi kötü kullanmaktan kaynaklanan, kelime veya ifadenin çok anlamlı ya da belirsiz olmasından doğan hatalar.
* **Kıyaslama Hataları (Özelleştirme, Genelleştirme):** Az rastlanan olaylardan genel kurallar çıkarma veya genel ilkeleri istisnai durumlara uygulama hataları.
* **Kategori Hataları (Bütünleme, İndirgeme):** Bütünün parçasının özelliğini bütüne veya bütünün özelliğini parçaya atfetme hataları.
* **Konunun Özünü Kaçırma Safsataları (Kısır Döngü, Alakasız Sonuç, İddiayı Zayıflatma, Alakasız Amaç, Konuyu Saptırma):** İddianın temelsiz olması, alakasız bir sonuç çıkarılması, karşı tarafın iddiasının zayıflatılması gibi hatalar.
* **Saldırı Safsataları (Adam Karalama, Niteliksel Adam Karalama, "Sen de", Dolduruşa Getirme):** Öneri yerine öneriyi yapan kişinin tartışma konusu edilerek reddedilmesi.
* **Şaşırtma Safsataları (Devede Kulak, Ya Siyah Ya Beyaz, İspatlama Mecburiyeti, Felaket Tellallığı, İmalı Soru, Çok Sorulu, Sınırlı Seçenek):** İddianın kabulünü sağlamak için konuyu saptırma veya karşıdakini şaşırtacak şekilde sunma hataları.
Kitap, her bir safsata türü için tanımlar, örnekler ve gazete yazılarından alınmış güncel örnekler sunmaktadır.