Sanal/Sibel Seks Bağımlılığı İle Mücadele
"Sanal/Siber Seks Bağımlılığı İle Mücadele" başlıklı belge, sanal seks bağımlılığının doğasını, risk faktörlerini, gelişim evrelerini ve mevcut tedavi yaklaşımlarını inceleyen iki ana bölümden oluşmaktadır.
**Bölüm 1: Sanal Seks Bağımlılığı Risk Faktörleri, Gelişim Evreleri ve Tedavi (Kimberly S. Young)**
* **Tanım ve Kapsam:** Sanal seks bağımlılığı, çevrimiçi pornografi izleme, indirme, alıp satma ve yetişkin fantezi rol odalarına girmeyi içerir. İnternetin yaygınlığı nedeniyle bu, en yaygın kullanıcı problemlerinden biridir.
* **Risk Faktörleri:** Cooper'ın "Triple A Engine" (Erişilebilirlik, Ödenebilirlik, Anonimlik) ve Young'ın "AEK Modeli" (Anonimlik, Elverişlilik, Kaçış) sanal seksin cazibesini ve bağımlılığa yol açan unsurları açıklar.
* **Bağımlılığın Belirtileri (Geliyorum Deme Biçimleri):** Uzun süre çevrimiçi cinsel faaliyetlere harcama, gerçek hayattaki fantezileri anonim iletişimle gerçekleştirme, çevrimiçi seansları iple çekme, çevrimiçi etkileşimleri gizleme, suçluluk/utanç hissetme ve gerçek hayattaki cinsel partnerlere daha az yatırım yapma.
* **Bağımlılık Süreci ve Evreleri:** Bağımlılık ilerleyen bir sorundur ve nadiren kendiliğinden iyileşir. Süreç beş birbirine bağlı aşamadan oluşur:
1. **Keşif:** İnternetin ve cinsel içeriğin keşfiyle ilgili heyecan.
2. **Deneme:** Anonimliğin ardına saklanarak, normalde yapılmayacak cinsel davranışları ve kurmaca personaları deneme.
3. **Kızışma:** Aynı hazzı almak için daha riskli ve kronik hale gelen davranışlara yönelme, sürekli cinsel içerik akışına doyma ihtiyacı.
4. **Zorlantı:** Davranışın kronik bir saplantıya dönüşmesi, hayatın idare edilemez hale gelmesi ve olası sonuçlara rağmen devam etme.
5. **Çaresizlik:** Bağımlılığın yarattığı zararı fark etme, umutsuzluk, kendini durdurma çabalarının başarısız olması ve döngünün tekrar etmesi.
* **Tedavi Yaklaşımları:**
* **Semptom Yönetimi:** Carnes'in önerdiği, bilgisayarı herkesin göreceği bir alana taşıma, filtreleyici yazılım kullanma, çevrimiçi zamanı kısıtlama ve sorunu güvenilir birine açma gibi "ilk elde" değişiklikler.
* **Uzun Soluklu İyileşme:** Altta yatan duygusal sorunları (depresyon, kaygı vb.) ele alan "ikinci elde" değişiklikler.
* **Cinsel İyileşme Planları:** Bağımlılığa yönelik süregiden bir hatırlatıcı oluşturma (utanç yaratan eylemler, tetikleyici durumlar ve ayıklığın olumlu ödülleri listelenerek).
* **Davranış Değişimi ve Destek (Young):** Yemek bağımlılığına benzer şekilde, internetten tamamen kaçınmak yerine internetle yaşamanın sağlıklı yollarını bulma, tetikleyicileri belirleme ve bozulan ilişkileri onarma.
* **Gelecek Nesil:** Mobil cihazlar (Video iPod, Sony PSP, cep telefonları) aracılığıyla "paket pornosu"nun yaygınlaşması, ebeveynlerin ve işverenlerin yeni politikalar geliştirmesini gerektirmektedir.
**Bölüm 2: Siberseks Bağımlılığı ve Kompülsivite (David L. Delmonico ve Elizabeth J. Griffin)**
* **Siberseksin Yaygınlığı:** İnternet kullanıcı sayısındaki artışla birlikte siberseks faaliyetleri de artmıştır. Siberseks sorunları demografik sınırları aşmaktadır; yetişkin pornografisi sitelerinin ziyaretçilerinin tahmini %33'ü ve yetişkin seks terimi arayanların %60'ı kadındır.
* **Sorunlu Davranışın Etkisi:** Çevrimiçi cinsel aktivitede bulunanların yaklaşık %80'i "eğlence amaçlı kullanıcı" olarak kabul edilse de, sorunlu davranışlarla mücadele eden %20'lik kısım için sonuçlar yıkıcı olabilir.
* **Teknoloji ve Çevrimiçi Cinsel İlişki Yöntemleri:** World Wide Web, İnternet Haber Grupları, Sohbet Alanları (Yahoo\! Sohbet, IRC), Birebir Dosya Paylaşımı (Limewire), Sosyal Paylaşım Siteleri (Facebook, Twitter) ve Mobil İnternet Erişimi gibi tüm çevrimiçi teknolojilerin cinsel amaçlı kullanılabileceği vurgulanmaktadır.
* **İnternet Psikolojisi:**
* **Çevrimiçi Disinhibisyon Etkisi (Suler):** İnsanların çevrimiçi ortamda gerçek dünyadakinden farklı davranma olgusu. Altı özelliği içerir: Anonimlik ("Beni Tanımıyorsun/Beni Göremiyorsun"), sonuçlardan kaçma kolaylığı ("Sonra Görüşürüz"), gerçeklik ve düşlem arasındaki bulanık çizgi ("Hepsi Senin Kafanda/Bu Sadece Bir Oyun") ve hiyerarşilerin reddi ("Biz Eşitiz").
* **Bireysellikten Uzaklaşma:** Anonim hissetme ile normal davranış kalıplarına aykırı davranışlar sergilenmesi.
* **Siberseks Sorunlarının Değerlendirilmesi:**
* **İnternet Dışı Değerlendirme:** Sorunlu çevrimiçi davranışla ilişkili olabilecek eşzamanlı Eksen-I durumlarının (anksiyete, depresyon, OKB vb.) değerlendirilmesi önemlidir.
* **Genel İnternet Değerlendirmesi:** Siberseks davranışının türü, sıklığı ve yaşam üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Schneider'in üç kriteri (seçim özgürlüğünü kaybetme, olumsuz sonuçlara rağmen devam etme, takıntılı düşünce) bu ayrımda yardımcı olur.
* **İnternette Cinsellik Tarama Testi (İCTT):** Siberseks davranışını ve genel cinsel kompulsiviteyi değerlendiren 25+9 maddelik öz bildirim testi. Puanlama rehberi, düşük, orta ve yüksek riskli grupları tanımlar.
* **İnternet Değerlendirme Hızlı Taraması (ID-HT):** Siberseks ile ilgili konulara özgü yarı yapılandırılmış bir klinik görüşme aracıdır. Uyarılma ve teknoloji meraklılığı boyutlarını ele alır.