Sosyal Denge - Devlet Yapısının Tarihi Seyri
Bu belge, Dr. Süleyman Akdemir tarafından yazılan ve "Sosyal Denge - Devlet Yapısının Tarihi Seyri" adını taşıyan bir çalışmanın ilk kitabının içindekiler kısmı, kısaltmalar ve giriş bölümlerini içermektedir.
**Genel Özet:**
Bu çalışma, Dr. Süleyman Akdemir'in "Sosyal Denge" adını verdiği ve dört kitaptan oluşan bir serinin ilk cildidir. Çalışma, anayasa bilimi perspektifinden, toplum içinde var sayılan sosyal dengenin tarihsel gelişimini, günümüzdeki durumunu ve geleceğini incelemektedir. Devletin temel sosyal kurumları ile ilk insandan bu yana meydana gelen sosyal değişme ve gelişmeler ele alınmaktadır.
**Temel Konular ve Yapı:**
Kitabın ana bölümleri ve içerikleri şunlardır:
1. **GİRİŞ (s. 21-34):**
* **Anayasa Bilimi - Anayasa Hukuku:** Sosyolojik kökenli "toplumsal sözleşme" kavramının hukuk terminolojisindeki karşılığı olan anayasa ve bu iki yaklaşım arasındaki ayrım (anayasa bilimi - anayasa hukuku) açıklanmaktadır. Yazar, çalışmasının bir "anayasa bilimi" çalışması olduğunu belirtir ve Türkiye'deki anayasa tartışmalarının temel nedeninin anayasaların bir konsensüs metni olmaması olduğunu vurgular.
* **Anayasanın Kapsamı:** Anayasayı belirleyen faktörler (tarih, çağ, insan hakları, ideolojiler vb.) ve anayasa metinlerinde bulunması gereken temel bölümler (örgütlenme, işlevler, temel haklar, başlangıç) ele alınır. Yazar, mevcut anayasalarda kişinin yeterince tanımlanmadığı eleştirisini getirir.
* **İdeoloji - Sosyal Bilim İlişkisi:** Sosyal bilimlerin az gelişmişliği nedeniyle bilimsel kuramlar ile ideoloji arasındaki ayrımın zorluğuna dikkat çekilir. Yazar, çalışmasında "hakkı üstün tutup haklının güçlü olduğu" varsayımını esas aldığını belirtir.
* **Toplumsal Değişme: İnkılap ve Devrim:** Toplumsal değişmenin eskisini yıkarak (ihtilal/devrim) veya düzelterek (inkılap/ıslahat) olabileceği belirtilir. Çalışma, inkılap yoluyla değişmenin gerçekleşmesi gerektiği varsayımına dayanır.
* **Yöntem: Tarihi Yorum ve Ekstrapolasyon:** Çalışmada temel yöntem olarak, tarihsel verilerden yola çıkarak geleceğe yönelik tahminlerde bulunma anlamına gelen "ekstrapolasyon" yönteminin kullanılacağı ifade edilir.
* **Çalışmanın Kapsamı:** Toplumsal sözleşmenin unsurlarının klasik yasama, yürütme, yargı organları yerine sosyolojinin belirlediği temel sosyal kurumlar olan **din, ilim, iktisat ve siyaset**in tarihsel gelişimi ve işlevleri incelenecektir.
2. **DEVLET YAPISININ TARİHİ SEYRİ (s. 35-232):**
* **I-GENEL OLARAK (s. 37-43):**
* **A-Toplum Düzeni ve Sosyal Kurumlar:** İnsanlığın "sosyal disiplin"den "toplumsal sözleşme"ye geçerek devleti oluşturduğu, temel sosyal kurumların (din, siyaset, iktisat, ilmî) ortaya çıkışı ve gelişiminden bahsedilir. Eskiden dinin üstlendiği sosyal düzenin hâmiliğinin, artık gelişen ilimlerin ışığında oluşturulabileceği öne sürülür.
* **B-Psikolojik ve Sosyolojik Temeller:** İnsanın psikolojik yapısı (ruh, beden, his, fikir, irade, ünsiyet) ile toplumun sosyolojik yapısı (ulus, ülke, din, ilim, iktisat, siyaset) arasında benzerlikler kurularak tablo halinde gösterilir.
* **C-Yöntem:** Çalışmanın, sosyal kurumların tarihsel aşamalarını, günümüzdeki sorunlarını ve geleceğe yönelik ekstrapolasyon yoluyla tahminleri içereceği belirtilir.
* **II- SİYASÎ AŞAMALAR: TARİHÇE - GÜNÜMÜZ - EKSTRAPOLASYON (s. 45-102):**
* **A-GENEL OLARAK:** Siyaset biliminin kapsamı ve temel kavramları (devlet, iktidar, siyasal iktidar) incelenir.
* **B-TARİHÇE:** Devlet öncesi dönem (Sosyal Disiplin: Familya-Aşiret, Kabile-Site Aşamaları) ve Devlet Dönemi (Sosyal Sözleşme) aşamaları ele alınır.
* **Devlet Dönemi Uygarlıkları ve Düzenleri:** Uygarlıkların devlete etkileri biçim farklılıkları üzerinden değerlendirilir ve iki ana gruba ayrılır:
* **Hakkı üstün tutan Doğu Uygarlıkları (Mezopotamya - Siteler Düzeni, Filistin - Mevzuat Düzeni, Hıristiyanlık - Dinî Düzen, İslâm - İçtihat Düzeni)**
* **Kuvveti üstün tutan Batı Uygarlıkları (Mısır - Krallık Düzeni, Eski Yunan - Çoğunluk Düzeni, Roma/Bizans - İmparatorluk Düzeni, Batı - Bürokratik Düzen)**
* Bu bölümde her bir düzenin özellikleri ve siyasî hayata katkıları özetlenmiştir.
3. **III- İKTİSADİ AŞAMALAR (s. 103-155), IV- DİNÎ AŞAMALAR (s. 157-186) ve V- İLMÎ AŞAMALAR (s. 187-232) bölümleri,** İçindekiler kısmına göre siyasi aşamalara benzer şekilde tarihçe, sorunlar-nedenler-çatışmalar ve ekstrapolasyon yöntemleriyle geleceğe dair tahminler içerecektir.
4. **DEĞERLENDİRME VE SONUÇ (s. 233-244):** Çalışmanın genel değerlendirmesi ve sonuç bölümüdür.