Suçların Sınırları - Sami Selçuk
Kullanıcının görüntülemekte olduğu "SUÇLARIN SINIRLARI Sami Selçuk.pdf" başlıklı belge, Prof. Dr. Sami Selçuk tarafından kaleme alınmış, suç, sapma ve ahlâk kavramlarının sınırlarını ve birbirleriyle ilişkilerini inceleyen akademik bir makaledir.
Makalenin ana hatları şunlardır:
**Özet ve Giriş:**
* "Suç" kavramı, "sapma" ve "ahlâka aykırı davranış" kavramlarıyla iç içe olmasına rağmen, her sapma veya ahlâka aykırı davranış suç değildir. Ancak her suç, bir sapma ve ahlâka aykırı bir davranıştır.
* Konu, suç normunun geçerliliği ve uygulanabilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.
* Suçun sınırlarını çizmek için suç (ve dolayısıyla suç hukuku), sapma ve ahlâk kavramlarının ilişkilerinin belirlenmesi gereklidir.
**A- Suç ve Sapma İlişkisi:**
* **Genel Olarak:** Sapma (Deviance), toplumsal normlara uygun olağan davranışların, tutumların dışında kalan ve toplumun onamama, kınama gibi tepkilerine yol açan, düş kırıklığı yaratan kapsayıcı bir kavramdır. Kekemelik, akıl hastalığı, intihar gibi ruhsal, dinsel, ahlâksal, hukuksal davranışlardan suça kadar uzanır. Sapma, birey ile toplum arasındaki çatışmayı açıklar.
* **Sapma Kuramları:** Sapma olgusu, sapma toplumbiliminin konusudur. Suçun açıklamaları sapma davranışları için de geçerlidir.
* **Yapısal Kuramlar:** Durkheim'ın "kuralsızlık" (anomie) kavramıyla sapmayı açıklar. Merton'a göre, toplumun bireye benimsettiği amaçlar ile izin verilen araçlar arasındaki uyumsuzluk kuralsızlığın kaynağıdır.
* **Toplumsal Süreç Kuramları:** İnsanları sapma ve suç davranışlarına iten etkenlere odaklanır. Sutherland'ın "öykünme" (taklit) görüşüyle suçun öğrenilen bir davranış olduğunu ileri sürmesi gibi.
* **Etkileşim Okulu ve Damgalama Kuramı:** Suçluluğu sapmanın yalın türlerinden biri olarak görür. Damgalama (stigmatisation) kuramına göre, toplumun denetimi ve müdahalesi, davranışı normdan sapma olarak nitelendirip "ikincil sapma"ya (suç olgusuna) ve "damgalama"ya yol açar.
* **Toplumsal Denetim ve Baskı Kuramı:** Denetim ve baskının sapmayı ve suçu önlediğini savunur.
* **Çatışma Kuramları:** Marksist görüşle harmanlanarak, suç ve sapmanın siyasal ve toplumsal eşitsizlik ve kapitalizmin ürünü olduğunu iddia eder.
* **Sonuç ve Görüş:** Sapma, norma aykırı bir davranışa vurgu yaptığından suçbiliminin ve suç hukukunun da konusudur. Her suç sapmadır, ancak özkıyım, erginler arası eşcinsellik gibi her sapma suç değildir. Suçun varlığı için normun yazılı hukuk normu olması ve suç hukuku ile ilgili bir yaptırıma yol açması zorunludur. Suç ile sapma arasındaki sınırı, toplumun hoşgörüsü ve katlanabilirlik eşiği belirler.
**B- Suç (Hukuku) ile Ahlâk İlişkisi:**
* **Genel Olarak Ahlâk:** Ahlâk, belli bir dönem ve toplumda oluşan, doğru/yanlış, iyi/kötü ölçütlerine göre bireylerce uyulması gereken, bireysel/toplumsal/evrensel vicdanda kaynağını bulan kurallar bütünüdür. Ahlâk, hukuk gibi, "olması gereken" insan davranışlarını düzenler. Ahlâk, törebilim (etik) kavramından farklıdır; etik, ahlâkın felsefesidir.
* Ahlâk, toplumlara ve dönemlere göre değişebilir ("ahlâklar çokluğu" ve "ahlâk kurallarının göreliliği"). Ancak dürüstlük, acıma gibi kimi kurallar evrenseldir.
* Kant'ın **"koşulsuz/kesin buyruk"** (impératif catégorique) ilkesi, ahlâk alanında çığır açmıştır. Bu buyruk, evrensel ve uyulması zorunlu olup, "Dış dünyada ne yaparsan yap, bunu, evrensel ve herkesin benimsediği bir yasa olmasını isteyebileceğin ilkeye göre yap" der. Kant'a göre ahlâk bir ödev ahlâkıdır ve eylemin ahlâksal olup olmadığı evrensellik ölçütüne göre belirlenir.
* **Ahlâk ve Hukuk Arasındaki İlişki ve Benzerlikler:**
* Her ikisi de adil ve barışçı bir toplum düzeni kurma amacını taşır.
* Her ikisinin de konusu davranış kurallarıdır ve değer biçicidir (normatif).
* Her ikisi de "olması gerekeni" öngörür (sollen).
* İnsan öldürme, hırsızlık gibi konularda sık sık örtüşme görülür.
* Her ikisi de istenç (irade) özgürlüğünü benimser.
* **Ahlâk ve Hukuk Arasındaki Ayrılıklar:**
* **İçsellik/Dışsallık:** Ahlâk içseldir (deruni), bireysel vicdanla ilgilidir; kaynağı özerk (autonome) iç iradedir. Hukuk ise dışsaldır, dışa yansıyan eylemlerle ilgilidir; kaynağı başka erkli (hétéronome) bir dış iradedir ve dış yaptırımla donatılmıştır.
* **Yakın Amaç:** Ahlâkın yakın amacı "iyi"yi, hukukun yakın amacı ise "adalet"i gerçekleştirmektir.
* **Belirginlik:** Hukuk kuralları kesin ve belirgin olup formülleştirilebilir; ahlâk kuralları ise belirsizdir.
* **Yaptırım:** Hukukta yaptırımlar (medeni, idari, suça ilişkin) devlet gücüyle uygulanır. Ahlâkta yaptırımlar ise pişmanlık, utanç, vicdan azabı gibi bireysel duygular veya kınama gibi toplumsal tepkilerdir.
* **Yürürlük:** Hukuk kuralları belirli bir tarihte yürürlüğe girer ve kaldırılır; ahlâk kurallarının uygulanması ve kalkması kendiliğinden olur.
* **Kapsam:** Ahlâk hukuktan daha geniş bir alana sahiptir (kıskançlık, tembellik gibi ahlâka aykırı davranışlar her zaman suç değildir).
* **Odak Noktası:** Hukuki düzenlemeler öznel haklar üzerine kurulurken, ahlâk alanı daha çok ödevleri vurgular.
Makale, suç, sapma ve ahlâk kavramlarının karmaşık ilişkilerini ve özellikle Kant'ın evrensel ahlâk anlayışının hukuk üzerindeki etkisini detaylıca incelemektedir.