Son yıllarda, suç işleme oranı artığı gibi hiçbir suç işleme kastı olmayanların da ihmal, kusur yahut bilgisizlik nedeniyle suça bulaşma şüphesi atında bulundukları, bilinen bir gerçek. Bu nedenle, bir çok kişi hakkında soruşturma açıldığı ve bunun sonucunda da iddianame düzenlendiği, kişilerin iddianame kendilerine tebliğ edildiğinde haklı olarak stres yaptıkları bilinen bir gerçek.

Son zamanlarda bir çok kişiden "bana iddianame geldi ne yapmam lazım, iddianame ne demek" gibi sorular gelmektedir. Kanun ve içtihat ayrıntılarına boğmadan, kısaca ve herkesin anlayabileceği dilde bu tip soruların hepsine birer cevap olması niteliğinde açıklamalarda bulunmayı uygun görüyoruz.

İddianame Nedir?

İddianame, bir kişi (şüpheli) hakkında  yapılan soruşturma sonucunda savcılığın şuç işlenmesi yönünde "yeterli" şüpheye ulaşılması durumunda, şüphelinin cezalandırılması için kamu davası açarken düzenlediği belgenin ismidir.

İddianame, savcının "yeterli şüphe"ye ulaşması durumunda düzenlenebilecek bir evrak olması nedeniyle, iddianamede bu yeterli şüpheye nasıl ulaşıldığı ayrıntıları ile anlatılır.

Başka bir ifade ile iddianame, savcının şüpheli hakkında kamu davası açılması ve şüphelinin cezalandırılması yönündeki talebini dile getirdiği belgedir.

İddianame Sonrası Ne Olur?

İddianame eğer size tebliğ edilmiş ise, size gelen evrakın zarfında, size karşı açılan kamu davasının mahkeme bilgileri ve ilk duruşma tarihi yazar. Çoğu zaman ise iddianame tek başına gönderilmez, iddianame ile birlikte mahkemenin dava hakkında yaptığı ve yapacağı işlemlerin yazdığı, ilk duruşma tarihini belirttiği "tensip zaptı" da gönderilir.

İddianame sonrası size bildirilen duruşma tarihinde mahkemede hazır olmanız bildirilir. İddianame sonrası yargılama başlanmış demektir ve artık şüpheli, sanık sıfatını kazanır. Bu aşamadan sonra tüm işlemler, mahkeme tarafından yapılır. Soruşturmada tüm yetki savcıda iken, iddianame sonrası yargılama başlandığından, artık tüm kararlar mahkeme tarafından verilmeye başlanır. 

Her İddianame Sonrası Ceza Verilir Mi?

İddianame, adından da anlaşılacağı üzere "iddiaya" dayanan bir belgedir. İddianame, savcıda "yeterli şüphe" oluşması durumunda düzenlediği hukuki bir belgedir. Ancak ceza verilmesi için, sanığın suçunun sabit olması gerekmektedir. Yani yeterli şüphe ile düzenlenen iddianame ile başlayan yargılamada mahkeme, araştırmalarda bulunarak, sonuçta iddianamede itham edilen suçun sanık tarafından işlendiği konusunda kesin bir kanaate ulaşılırsa (sanık tarafından suçun işlendiği sabit olursa) sanığa ceza verilir.

İddianameye İtiraz Olur Mu?

İddianameye şüpheli/sanık tarafından itiraz diye bir yol, hukukumuzda düzenlenmemiştir. Ancak, iddianame mahkemeye sunulduktan sonra mahkeme, iddianamenin kanunun aradığı şartları taşıyıp taşımadığı konusunda bir inceleme yapar. Eğer iddianame kanundaki şartları taşıyor ise mahkeme "iddianamenin kabulü" kararı verir ve kamu davası açılır. Ama iddianame, kanunun aradığı şartları taşımıyor ise mahkeme bu durumu gerekçeli bir karar ile tespit ederek "iddianamenin iadesi"ni sağlayarak, iddianameyi savcıya geri gönderir. İddianamede bulunması gereken zorunlu unsurlar CMK md. 170'te, iddianamenin iadesi kurumu ise CMK md. 174'te düzenlenmiştir.

Kendisine İddianame Gönderilenler Ne Yapmalıdır?

Yukarıda da belirtildiği üzere, eğer hakkınızda bir iddianame düzenlenmiş ise, hakkınızda cezalandırılmanız için kamu davası açılmış demektir. Bu, hiç de olumlu bir durum değildir. Tabi ki iddianame düzenlenmesi demek, hakkınızda mutlaka yahut kesin olarak ceza verileceği anlamı çıkarılmamalıdır ancak artık sanık sıfatına sahip olduğunuzdan, bu durumu ciddiye almanız gerekmektedir. Bu aşamadan sonra savunmanızı hazırlamanız, dosyadaki delilleri net olarak incelemeniz ve bunun gibi bir çok işlem yapmanız gerekmektedir.

Soruşturma hukuka uygun yapılmış mı, dosyadaki deliler hukuki mi, hukuk dışı deliller dosyada var mı, işlendiği iddia edilen suç veya suçlar bakımından deliller neler, hangi hususlar göz önüne alınmış yahut alınmamış gibi soruşturma dosyası eksiksiz ve teknik açıdan incelenmelidir. Var ise soruşturmada ele geçirilemeyen yahut eksik elde edilen deliler sunulmalı, savunmanın omurgası şekillendirilmelidir.

Unutulmamalıdır ki mahkemeler, birilerini suçlamak için değil, maddi gerçeğin ortaya çıkması için yargılama yapar. Mahkemenin önündeki öncelikli sorun, maddi gerçeğin hukuka uygun olarak ortaya konulmasını sağlamaktadır. Maddi gerçek net bir şekilde ortaya konulur ise ancak bu noktadan sonra sanığın suçu işleyip işlemediği tartışılabilir. Bu nedenle yargılama aşamasında maddi gerçeğin net olarak ortaya konulabilmesi için mahkemeye yardımcı olmak ve bu noktadan sonra hukuki durumunuzun mahkemece takdiri aşamasında savunmanızı; maddi gerçeğe uygun olarak, deliller, hukuki düzenlemeler (kanunlar vs.) ve mümkünse içtihatlara dayalı olarak sunmanız önem arz etmektedir.

Belirtilen tüm bu hususlar, teknik ve ileri derecede hukuki bilgi gerektirdiğinden, mutlaka bir avukattan profesyonel destek almanız çok büyük önem arz etmektedir. Aksi taktirde, çok ağır sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.