Günlük dile "Teletıp" (Tele Sağlık) olarak giren ve özellikle pandemi döneminde dışarı çıkma yasağı bulunduğu süreçte gelişen uzaktan sağlık hizmeti uygulaması, 19.02.1960 tarihli "Tıbbi Dentoloji Nizamnamesine" aykırı olmasına rağmen, zorunluluk nedeniyle uygulanmakta, uzaktan sağlık hizmeti verilmekte idi.

Pandemi gibi zorunlu haller ve özellikle teknolojinin gelişmesi, sağlık hizmetlerinin teknolojik araçlarla uzaktan verilmesi konusunda Devletler üzerinde bir baskı oluştu. Bunun sonucu olarak bir çok ülkede olduğu gibi bizde de uzaktan sağlık hizmeti uygulamasına kanuni bir temel getirildi.

10 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren "Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik¹" ile uzaktan sağlık hizmeti ayrıntılarıyla düzenlendi.

Uzaktan Sağlık Hizmeti Uygulaması yani Teletıp - Tele Sağlık Nedir?

Uzaktan sağlık hizmeti, yukarıda bahsi geçen Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik'in md. 4/-e'de "Faaliyet izni almış olan sağlık tesislerinde, sağlık meslek mensubunun, sağlık hizmeti talep eden kişiye uzaktan sağlık bilgi sistemi üzerinden sunduğu sağlık hizmeti" olarak tanımlanmıştır.

Uygulamada teletıp - Tele Sağlık olarak literatüre giren uzaktan sağlık hizmetinin dikkat çeken ilk unsuru, bir faaliyet izni almış sağlık tesisi bünyesinde bu hizmetin verilebilir olmasıdır. 

Faaliyet izninin nasıl alınacağı, hangi zorunlulukları taşıdığı gibi konular, yönetmeliğin 8. maddesinde düzenlenmiştir.

Sağlık tesisi kavramı, yönetmeliğin md. 2/-ç bendinde "uzaktan sağlık hizmeti sunmak üzere bu Yönetmelik kapsamında Bakanlıkça yetkilendirilmiş sağlık kurum ve kuruluşları"nı kapsadığı şeklinde açıklanmıştır.

Yine tanımda geçen sağlık hizmeti kavramıyla; yönetmelikte tanımlanmamış olsa da "diş hekimliği, eczacılık, diyetisyenlik, ebelik, hemşirelik, tıp, optometri, odyoloji, psikoloji, mesleki terapi, fizik tedavi, atletik eğitim ve diğer sağlık meslekleri tarafından sunulan hizmetler"in kastedildiği açıktır.

Tanımda geçen bir diğer kavram olan "sağlık meslek mensubu" kavramı, "Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik²" md. 4/1-b bendinde "Tabip, diş tabibi, eczacı, hemşire, ebe ve optisyen ile 1219 sayılı Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek mensupları" olarak tanımlanmıştır.

Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi

Uzaktan sağlık hizmeti verilebilmesi için, bu hizmetin verilmesini sağlayacak olan bir sistemin var olması zorunludur. Zira nasıl yargılamayı yapan mahkemeden farklı bir yerde bulunan sanığın yahut tanığın beyanının alınması için Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) kurulmuş ve sadece bu sistem üzerinden görüşmeler yapılıyorsa, uzaktan sağlık hizmeti verilebilmesi için de bu hizmete özel bir alt yapı ile uzaktan sağlık bilgi sistemi oluşturulmuştur. 

Uzaktan sağlık bilgi sisteminin kuruluşu ve özellikleri, yönetmeliğin 5 ve 6. maddelerinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

Sunulan Uzaktan Sağlık Hizmetleri Nelerdir?

Yönetmeliğin ilgili metni, tüm ayrıntıları açıkça düzenlemiştir:

"MADDE 7 – (1) Niteliği itibarıyla uzaktan sağlık hizmeti sunumuna elverişli olmak kaydıyla, aşağıdaki hizmetler uzaktan sunulabilir:

a) Uzaktan sağlık hizmeti talep eden kişi, uzaktan sağlık hizmetinin elverdiği ölçüde muayene edilebilir; kişinin tıbbî gözlem, izlem ve takibi ile değerlendirmesi yapılabilir, teşhis edilmiş hastalıkları kontrol edilebilir; tıbbî danışmanlık verilebilir; konsültasyon veya ikincil görüş talep edilebilir. Gerekli durumlarda, kişiye bir sağlık kuruluşuna fiziken müracaat etmesi önerilebilir.

b) Hastalıkların uzaktan yönetimi ve takibi için kişinin kan şekeri ve kan basıncı gibi klinik parametreleri değerlendirilebilir, izlenebilir, tedavi ve ilaç yönetimi sağlanabilir.

c) Sağlığın korunmasına ve takibine, sağlıklı yaşamın desteklenmesine, psikososyal destek hizmetlerinin sağlanmasına yönelik hizmetler verilebilir.

ç) Sağlık riski artan veya ileri yaşlı kişilerin çok yönlü değerlendirmesi ve takibi yapılabilir.

d) Teknolojik imkânların elvermesi ve Bakanlıktan gerekli izinlerin alınması koşuluyla kişilere, Bakanlıkça belirlenen girişimsel veya cerrahi operasyon hizmetleri sunulabilir.

e) Endemik veya epidemik salgınlarda ulusal nitelikteki kılavuzlar doğrultusunda kişilerin sağlığının korunmasına yönelik gerekli tıbbî işlemler yürütülebilir.

f) Giyilebilir teknolojiler ve diğer tıbbî cihazlar ile sağlık hizmeti talep eden kişinin sağlık verileri ölçülebilir ve takip edilebilir.

g) Hekim tarafından değerlendirilen kişiye, hekimince e-reçete ve e-rapor tanzim edilebilir.

(2) Sağlık tesisi, uzaktan sağlık hizmetine ilişkin aynı branşta faaliyet izin belgesi sahibi olması koşuluyla bir başka sağlık tesisindeki sağlık hizmeti talep eden kişiye uzaktan sağlık hizmeti sunabilir."

Bununla birlikte hastanın bilgilendirilmesi (md. 9), kimlik doğrulama (md. 10), hak ve sorumluluklar (md. 11), kişisel verilerin korunması (md. 12) ve kayıt, bildirim ve iz kaydına dair hükümler (md. 13), yine yönetmelikte ayrıntıları ile düzenlenerek, uzaktan sağlık hizmeti uygulamasının yasal zemini oluşturularak, ülke genelinde uygulanmaya başlanmıştır. 

Uygulama Nasıl Yapılmaktadır?

Türkiye'de online saglığa dair bir çok işlemin yapılabildiği, Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan E-Nabız sistemi üzerinden, uzaktan sağlık hizmeti (Uzaktan Sağlık) de verilebilmektedir. 

E-Nabız sistemi üzerinden giriş yapılarak, uzaktan sağlık hizmeti alınabilmekte, yönetmelikte bahsi geçen tüm işlemler E-Nabız üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. Kullanıcı, Tele Sağlık (uzaktan sağlık sistmei) ile doktoru yahut diğer sağlık personeli ile görüntülü görüşebilmekte ve sağlık probleminin uzaktan çözümü bu şekilde sağlabiliyor ise gerekli işlemler (reçete yazma, kan tahlili isteme vs.) rahatlıkla yapılabilmekte ancak hastanın mutlaka fiziken doktor tarafından muayene edilmesi gerekiyor ise bu durum hastaya bildirilerek, aciliyete göre bir randevu oluşturulabilmektedir.

Bu uygulama ile ortaya çıkacak olan olumsuz durumlarda sağlık mensuplarının hukuki sorumlulukları, sorumluluğun durumuna göre hem genel hükümlere hem de özel hükümlerde düzenleme var ise bu hükümlere göre belirlenmektedir.

1-Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik Tam Metin İçin Tıkla
2- Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik Tam Metin İçin Tıkla