Deepfake Nedir?

Deepfake, kelime anlamı itibariyle "deep learning" (derin öğrenme) ve "fake" (sahte) kelimelerinin birleşimiyle oluşturulmuş bir kavramdır. Kavramın "deep" kısmı bir alt yapıyı, "fake" kısmı ise "oluşturulan gerçeklik dışı sanallığı, sahteliği" simgeler. Deepfake kısaca, bir yapay zeka programı ile üretilen ve gerçek olmayan (sahte olan) tüm foto, ses ve görüntülere verilen isimdir.

Deepfake Nasıl Yapılır?

Deepfake, bir kişinin oluşturmadığı bir içeriği, yapay zeka tabanlı programlar araç olarak kullanılarak üçüncü bir kişi tarafından oluşturulması demektir.

Deepfake üreticisi, öncelikle hedef kişiye ait olan ulaşabildiği kadar çok yahut yeteri kadar tüm foto ve videolarını bir havuzda toplar. Bu havuz, yapay zeka tabanlı bir program aracılığıyla; hedef kişinin görselleri, yüz ifadeleri, mimikleri, konuşması sırasında yaptığı vurgular gibi gerçeğe yakın bir sonuç çıkarmak için kullanılır. Kullanıcı, kullandığı programlarla amacına uygun bir ses, görüntü yahut video üreterek, bir deepfake elde etmiş olur.

Deepfake Hangi Suçlara Konu Olabilir?

Burada bir sınır koyabilmek imkansızdır. Zira yapay zeka teknolojisi o kadar hızlı bir şekilde ilerlemektedir ki, deepfake ile mümkün olan her suç işlenebilir.

Genellikle deepfake ile üretilen gerçek olmayan (sahte) içerikler ile hakaret suçu işlenmektedir. Bir kişinin başka bir kişi yahut kişilere hakaret ediyormuş gibi üretilen içerikler, azımsanmayacak kadar çoktur. 

Bir kişiye ait olduğu izlenimi veren deepfake ürünleri ile şantaj suçu da son zamanlarda artmıştır. Bir kişiye aitmiş gibi üretilen deepfake ürünü foto yahut videoları yaymak tehdidi ile para talep edilmesi, kötü niyetli deepfake üreticilerinin vazgeçilmez fiillerindendir.

Deepfake akımından, resmi ve özel evraklar da nasibini almıştır. Evrakta sahtecilik suçlarının her türlüsü, deepfake ile işlenebilmektedir.

İftira yahut suç uydurma suçları da deepfake akımının ana konularındandır. Aynı şekilde dolandırıcılık gibi suçları işlemek amacıyla deepfake ile üretilen içerikler kullanılmaktadır.

Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi, kullanımı ve özel hayatın gizliliğini ihlal suçları da deepfake akımının olmazsa olmazıdır. Özellikle bir kişiye aitmiş gibi cinsel içerikli yayınlar hazırlamak ve yaymak, çocuk pornosu gibi yasaklı içerikler üretmek, bu tip yasaklı içeriklerde bazı kişileri hedef almak gibi girişimler, yapay zeka tabanlı işlenen yasak fiillerin başında gelmektedir.

Son zamanlarda, deepfake ürünü olan ve yargı makamlarına delil olarak sunulan içeriklere de dünyanın bazı bölgelerinde rastlanmaktadır. 

Görüldüğü üzere, kullanımı mümkün olan her türlü suç açısından deepfake, failler tarafından kullanılan ve hatta geliştirilen bir yöntemdir. Seçim sonuçlarını etkilemeye çalışmaktan, Devlet başkanının itibarını zedelemeye; pornografik içerik üretmekten evrakta sahteciliğe, özel hayatın gizliliğinden müstehcenliğe kadar bir çok suç yelpazesinde kullanım alanı bulan deepfake içerikler, her gün çığ gibi büyüyen bir sorun olarak karşımızda durmaktadır.

Deepfake Uygulamaları Ücretli Mi?

Deepfake uygulamalarını ücretsiz sunan yerler bulunmakta ise de profesyonel içerikler üretmek için ücretli deepfake uygulamaları tercih edilmektedir.

Deepfake İçerikler Tespit Edilebilir Mi?

Deepfake içerikler çoğu zaman kolayca tespit edilebilir. Ancak, bir algı oluşturma ve gerçekliği konusunda bir araştırma yapılmadan "gerçek" olarak değerlendirilip amaca ulaşılması ile mağdurun uğradığı zarar, çoğu zaman içeriğin deepfake ürünü olduğu tespit edilmekle ortadan kalkmamaktadır. Örneğin, bir siyasinin eşçinsel ilişki yaşadığı yönünde piyasaya sürülen deepfake ürünü bir videonun sahteliği çok kısa zamanda ispat edilse de hâlâ bir çok platformda, bu siyasinin eşcinsel olması yönünde ağır vurgular yapılmaktadır. 

Sahteliği Tespit Edileceğini Bile Bile Neden Deepfake İçeriklerle Suç İşliyorlar?

Bu tip sorular, maalesef sanal dünyaya yabancı olmaktan kaynaklanmaktadır. Burada amaç, ani bir algı oluşturma ve toplumu yahut hedef kişiyi veya kişileri yanıltmaktır. Çoğu deepfake üreticisi, bir deepfake ürünü foto, ses yahut görüntüyü yayar iken, sanal dünyada iz bırakmama tedbirini de almış olmaktadır. VPN kullanımı, Proxy tabanlı uygulamalar, yurt dışı sanal sunucular gibi üçüncü parti uygulamalarla ayak izi bırakmadan sanal dünyaya bu tip sahte içerikler yayabilmek mümkündür.

Deepfake Çok Profesyonelce Mi Yapılıyor?

Her ne kadar yapay zeka tabanlı programlar çok ileri seviyelere ulaşsalar da mutlaka bir yerde çıplak gözle dahi tespit edilebilecek hatalar verebilmektedirler. Gölge kaymaları, gerçek hayatta kullanılmayan mimikler, ses ve görüntülerde tuhaflık, fotolardaki gerçeklik dışı donukluk yahut aşırı tepkisellik gibi sorunları, en iyi yapay zeka programları dahi tam olarak aşmıştır demek mümkün değildir.

Deepfake, Yapay Zeka Dolandırıcılığıdır Diyebilir Miyiz?

Dolandırıcılık suçunun temel şartlarından biri de mağdurun gerçek olmayan bir şeye inandırılmasıdır. Örneğin failin, kendisine ait olmayan bir evi yahut arsayı (gayrimenkulü) kendisininmiş gibi evraklar düzenleyerek mağdura satması gibi.

Yapay zeka ile oluşturulan ve gerçek olmayan foto, ses, görüntü, evrak, video vs. aracı kullanılarak yapılan tüm fiiller, kimi zaman hukuki manada dolandırıcılığa vücut verirken kimi zaman da yine bir kandırmacaya dayalı başka suç türlerinde kullanılabilmektedir.

Bu nedenle yapay zeka ile oluşturulan ve belli bir kişiyi hedef alan bu sahte içeriklerin, yapay zeka aracı kullanılarak inşa edilen bir dolandırıcılık türü olduğunu söylemek, yanlış olmayacaktır.

Bir Kişi Kendisi Hakkında Deepfake Ürünü İçeriklerin Üretilmesini Engelleyebilir Mi?

Bu, imkansıza yakın bir zorluktur. Zira günümüzde hemen hemen herkes, mutlaka sosyal medya yahut internet ortamında bir fotosunu, videosunu yahut sesini içeren gerçek bir içerik yayınlamaktadır yahut arşivde mutlaka bulunmaktadır. Bunu ele geçiren fail, bu içerikten hareketle, sahteliği çıplak gözle tespit edilebilecek bile olsa, gerçek dışı bir içerik üretebilir.

Her ne kadar bazı platformlarda, deepfake oluşturulurken kullanılan klasik ses, görüntü yahut video girdilerinden hareketle bazı yöntemler ileri sürülmüş ise de (yayınlanan her fotoda bazı karanlık noktalar bırakmak, orijinal içeriklerde sesi değiştirmek vs. gibi) orta düzey bir yapay zeka kullanıcısının bir kaç adımda bu tedbirleri aşması gayet kolay olacaktır.

Peki Ne Yapılmalı?

Yapay zeka tabanlı programlarla üretilen sahte içeriklerden haberdar olur olmaz, başta siber suçlar olmak üzere resmi kurumlara ve özellikle Cumhuriyet savcılıklarına derhal başvurun. Ayrıca, sulh ceza hakimliklerinden deepfake ürünü içeriğe erişim engeli talebinde bulunun. Sahte içeriklerin yayınlandığı platformların yöneticileri ve/veya sorumluları ile iletişime geçerek, yayının kaldırılmasını isteyin. Siz de kendinize ait hesapların bulunduğu platformlardan, sahte içeriği deşifre eden bildiriler yayınlayın. Mümkünse, siz de oluşturduğunuz fake hesaplar yahut bu konudaki uzman beyaz şapkalı hackerlardan yardım alarak, içeriği yayınlayan kişinin kimliğine ulaşmak için karşı girişimlerde bulunun.